Hoe werkt een ijzerchelaat?

Een ijzerchelaat is een organische element dat het ijzer als een klauw vast heeft, waardoor het ijzer in oplossing blijft en dus voor de plant beschikbaar blijft. Een plant kan namelijk alleen voedingselementen opnemen die in water zijn opgelost.

Bemesting van ijzer wordt altijd in chelaatvorm gedoseerd. Reden hiervoor is dat ijzer erg makkelijk neerslaat als het in contact komt met andere elementen. Door ijzer in in de vorm van ijzerchelaat te doseren, wordt dit voorkomen.

Verschillende soorten ijzerchelaat

Er bestaan verschillende typen ijzerchelaat die allemaal hun eigen eigenschappen hebben. Van grote invloed op de sterkte van het ijzerchelaat is de pH van de oplossing waarin het chelaat zit, dus de pH in de substraatmatten of in de grond. Omdat in het wortelmilieu diverse pH’s voor kunnen komen, zijn er ook verschillende ijzerchelaten op de markt.


Stabiliteit van een ijzerchelaat is eigenlijk de kern van het verhaal. Op het moment dat een ijzerchelaat niet stabiel is, wil dit zeggen dat het chelaat niet stevig genoeg is om het ijzer in oplossing te houden. Hierdoor slaat het ijzer snel neer bij een pH waarbij het chelaat niet stabiel is, met als resultaat dat het ijzercijfer in de plant ook terug gaat lopen. Het ijzer wat door een te lage of te hoge pH is neergeslagen is een 3 waardig ijzer geworden, oftewel een Fe² is een Fe³ geworden. Een Fe³ kan niet meer terug verbonden worden aan een ijzerchelaat, omdat het geoxideerd is (beter bekend als roest). De keuze voor het juiste chelaat is dus van groot belang.

EDTA ijzerchelaat

Van de ijzerchelaten die op de markt beschikbaar zijn, is de EDTA ijzerchelaat de zwakste. Om deze reden worden EDTA ijzerchelaten vaak alleen bij bladbemesting aangeraden, omdat ze in de mestbak vaak niet stabiel genoeg zijn. Er bestaan naast EDTA ook andere varianten als HEDTA, waarvan de eigenschappen vrijwel gelijk zijn.

DTPA ijzerchelaat

DTPA is het meest gebruikte ijzerchelaat. Reden hiervoor is dat in de meeste teelten de pH onder de 6,5 blijft. Het ijzer-DTPA is dus stabiel en ook beschikbaar voor de plant. Van ijzer-DTPA zijn er in vloeibare vorm in hoofdlijnen twee typen, namelijk de 3% en de 6%. Het grote verschil tussen de 3% en de 6% is dat er bij de productie van ijzer-DTPA 3% veel natrium gebruikt wordt. Bij de productie van ijzer-DTPA 6% wordt veel ammonium gebruikt. In diverse teelten is natrium een zout dat in de loop der tijd ophoopt en op een gegeven moment voor problemen kan zorgen. Om deze problemen uit te sluiten, wordt vaak de ijzer-DTPA 6% geadviseerd. Het nadeel van de ijzer-DTPA 6% is dat de productiekosten hoger liggen en dus de prijs van ijzer-DTPA 6% hoger ligt dan die van de ijzer-DTPA 3%.

EDDHA ijzerchelaat

Op het moment dat de pH in de teelt rond of boven de 6,5 komt, is het raadzaam om gedeeltelijk of geheel over te schakelen op een EDDHA ijzerchelaat (rood ijzer). EDDHA is namelijk stabiel tot een pH van boven de 10. EDDHA ijzerchelaten zijn in veel verschillende benamingen op de markt beschikbaar. De eigenschappen lijken op het eerste gezicht dan ook gelijk te zijn, echter bij een EDDHA ijzerchelaat is de vorm van het chelaat bepalend. EDDHA ijzerchelaten bestaan namelijk altijd uit een mengsel van drie verschillende vormen. Onderstaande afbeelding geeft een overzicht van de verschillende vormen.


Van bovenstaande typen EDDHA is degene bovenaan het meest stabiel. Deze vorm van EDDHA ijzerchelaat wordt ortho-ortho EDDHA genoemd. De andere twee typen worden respectievelijk ortho-para en para-para EDDHA genoemd. Omdat alle soorten rood ijzer (EDDHA) op de markt uit bovenstaande vormen bestaat, is het belangrijk om te kiezen voor een product waarin het ortho-ortho gehalte het hoogst is.


Als voorbeeld kunnen wij nemen product A, een EDDHA ijzerchelaat met 6% ijzerchelaat waarvan 4% uit ortho-ortho bestaat. Simpelweg wil dit zeggen dat we eigenlijk 4% stabiel ijzerchelaat geven. Dit wil niet zeggen dat de overige 2% helemaal niet beschikbaar is voor de plant, echter zal dit snel neerslaan en zal het rendement hiervan veel lager liggen. Als we bovenstaand product nu zouden vervangen door product B, een EDDHA chelaat met 6% ijzerchelaat waarvan maar 2% uit ortho-ortho bestaat, betekent dit dat de overige 4% ijzerchelaat veel minder stabiel is en dus snel zal neerslaan. Het rendement van dit product ligt dus veel lager. Simpel gezegd zou je van product B dus ongeveer 2 keer zoveel nodig hebben als van product A om hetzelfde ijzercijfer in de planten te krijgen. In de praktijk zal product B dan ook goedkoper aangeboden worden dan product A.